Pocenie się – naturalny proces

Proces pocenia się to naturalny odruch naszego organizmu, który pozwala utrzymać prawidłową temperaturę ciała i ułatwia wydalanie pozostałości produktów przemiany materii. Pot jest wydzieliną gruczołów potowych, które znajdują się niemal na całym ciele (są ich ponad 3 miliony!), najwięcej na skórze dłoni i stóp. Składa się głównie z wody oraz soli, tłuszczów, węglowodanów i minerałów, jak potas, magnez i żelazo, a także kwasu moczowego, amoniaku czy mocznika. Jego zapach u każdego jest inny, co wynika z obecności specyficznych bakterii, żyjących na naszej skórze.

Wydzielanie potu nie tylko pełni funkcję termoregulacyjną, ale utrzymuje również odpowiednie nawilżenie skóry. Razem z wydzieliną z gruczołów łojowych tworzy na niej powłokę, która chroni naskórek przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych. Najczęściej pocimy się w upalne dni, w trakcie uprawiania sportu czy pod wpływem silnego stresu i emocji. Zdarza się jednak, że nasz organizm produkuje większe ilości potu, niż jest to fizjologicznie potrzebne.

Hiperhydroza - gdy pocimy się za bardzo

Hiperhydroza, potocznie zwana nadmierną potliwością, jest najczęstszym zaburzeniem funkcjonowania gruczołów potowych. Może mieć ona charakter pierwotny lub wtórny. Pierwotna nadpotliwość nie ma wyraźnie określonej przyczyny, często wskazuje się na uwarunkowania genetyczne. Dotyka zwykle skóry dłoni i stóp, pach, skóry głowy. Gdy pocenie dotyczy całej powierzchni ciała, mówimy o uogólnionej nadpotliwości. 

Hiperhydroza wtórna jest następstwem choroby, której przeważnie towarzyszą inne objawy. Po jej wyleczeniu nadmierna potliwość ustępuje.

Przyczyny nadmiernego pocenia

Nadmierna potliwość może wiązać się z różnymi chorobami, w zależności do tego, jakie inne dolegliwości pojawiają się przy okazji tego zaburzenia. 

• Infekcje wirusowe i bakteryjne - charakterystycznym objawem jest gorączka, której towarzyszy nadmierne pocenie się. Dotyczy to także przewlekłych zakażeń, jak gruźlica czy bruceloza.
• Otyłość - u osób otyłych nadmiar tkanki tłuszczowej hamuje wydalanie ciepła z organizmu. W efekcie osoby te bardziej się pocą, gdyż jest to najbardziej skuteczny sposób usuwania nadmiaru ciepła.
• Cukrzyca - pocenie to typowy objaw w stanie hipoglikemii, czyli niedocukrzenia. Często występują nocne poty, intensywne pocenie się na skórze głowy i pod pachami.
• Nadczynność tarczycy - przyspieszony metabolizm na wpływ na nadmierne pocenie się, także w nocy. Dodatkowo osoba chora ma problemy ze zwiększonym ciśnieniem tętniczym, kołataniem serca, dusznościami, czy bezsennością.
• Menopauza - charakterystycznym objawem są uderzenia gorąca oraz zimne poty, mogące się pojawiać zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy.
• Choroby nowotworowe - nadmierne pocenie jest jednym z objawów nowotworów krwi, jak: chłoniak, białaczka, ziarnica. Występuje również przy nowotworach trzustki i guzach chromochłonnych.
• Zaburzenia neurologiczne - przy neuropatii autonomicznej oraz jamistości rdzenia może wystąpić zjawisko nadmiernego wydzielania potu.
• Zawał serca - nadmierna potliwość, które towarzyszą silne duszności i ból w klatce piersiowej, może świadczyć o zawale mięśnia sercowego.

Jeżeli obserwujemy u siebie któreś z tych objawów, należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który na podstawie wstępnych badań zadecyduje o dalszym postępowaniu i ewentualnie skieruje nas do specjalisty. Na wizytę do lekarza możemy umówić się za pośrednictwem serwisu LekarzeBezKolejki.pl, który udostępnia tysiące terminów na NFZ oraz w prywatnych gabinetach. W przypadku podejrzenia zawału mięśnia serowego należy niezwłocznie udać się na pogotowie ratunkowe.

Jak zapobiegać nadmiernemu poceniu?

Gdy nadpotliwość ma charakter wtórny, priorytetem jest zdiagnozowanie i wyeliminowanie jej przyczyny. Jeśli mamy do czynienia z nadpotliwością pierwotną, jedyną metodą są próby zahamowania tego procesu. Popularnym sposobem na zmniejszenie ilości wydzielanego potu są antyperspiranty oraz blokery potu, które stosuje się miejscowo. Dostępne są także żele pod prysznic zmniejszające aktywność gruczołów potowych, a także specjalne żele stosowane w celu zmniejszenia potliwości stóp i dłoni. 

Jeżeli problem jest wyjątkowo uciążliwy, pacjent może zdecydować się na zabieg w gabinecie lekarskim lub kosmetycznym. Skuteczne i popularne są zabiegi z wykorzystaniem botoksu (toksyny botulinowej), którą dermatolog lub chirurg plastyczny wstrzykuje w problematycznych rejonach. Toksyna hamuje funkcjonowanie gruczołów potowych na kilka miesięcy. Inną metodą są zabiegi laserowe, które trwale niszczą gruczoły potowe. Ostatecznością jest leczenie chirurgiczne, które wykonuje się, gdy inne metody zawiodły. Polega na odnerwieniu okolic, w których pacjent nadmiernie się poci, zwykle pach lub dłoni.

Domowe sposoby na nadmierną potliwość

Nadmierne pocenie można również łagodzić domowymi sposobami, które mogą stanowić uzupełnienie do innych form terapii.

• Podstawą jest sumienne dbanie o higienę osobistą, zwłaszcza tych miejsc, które nadmiernie się pocą. Wiąże się to także z częstszym zmienianiem ubrań, przede wszystkim skarpet oraz bielizny. Wybierając ubrania starajmy się sięgać po taką wykonaną z naturalnych i przewiewnych materiałów.
• Uprawiając sporty wybierajmy stroje wykonane z tkanin odprowadzających wilgoć ze skóry.
• Zdarza się, że zjedzenie mocno przyprawionego posiłku wywołuje nadmierne pocenie, co związane jest z podniesioną temperaturą ciała. Dlatego unikajmy potraw doprawionych ostrymi przyprawami. Warto również sprawdzić reakcje naszego organizmu na alkohol, kofeinę i owoce cytrusowe, które stymulują gruczoły potowe do pracy.
• Nadpotliwość może doprowadzić do odwodnienia, dlatego trzeba pamiętać o wypijaniu 2-2,5l płynów dziennie.
• Napary z takich ziół, jak szałwia, pokrzywa czy skrzyp polny mogą ograniczyć wydzielanie potu.