Dokonanie spłaty rodzeństwa w związku z jednoczesnym zniesieniem współwłasności i działem spadku nierzadko jest punktem zapalnym konfliktów rodzinnych.
Bywa, że rodzeństwo nie może dojść do porozumienia w zakresie tego kto i za ile ma kogo spłacić. Rodzeństwo mimo spotkań na grobie rodziców, poprawnych relacji ma trudności z porozumieniem. Dochodzi do powstania konfliktów. Podstawą konfliktu jest zwykle także fakt, że strony są zgodne, że trzeba coś ze spadkiem zrobić, że powinno się podjąć kroki zmierzające do uregulowania sytuacji prawnej, jednak jednocześnie konkretyzacja obietnic i umów zostaje odwlekana w czasie w nieskończoność.

Z praktyki wynika,  ze rodzeństwo wielokrotnie podejmuje próby podzielenia się majątkiem spadkowym, włączając w to także umowy co do wysokości spłat- jednak do formalnego działu spadku nie dochodzi. Czasem jedno z rodzeństwa celowo odwleka moment sformalizowania działu spadku z różnych przyczyn. Z jednej strony składa deklaracje, ale nie urzeczywistnia ich w działaniu.

Kto ma spłacić innych spadkobierców?

Decyzja dotycząca tego, kto ma spłacić pozostałych spadkobierców zawsze powinna być wynikiem uzgodnień między spadkobiercami, na którą wpływ powinny mieć konkretne okoliczności sprawy. Nie każdy ma zdolności finansowe do dokonania spłaty pozostałych spadkobierców, więc czynnik finansowy również powinien być brany pod uwagę.

Jaki jest termin spłaty spadku?

Spłata spadku, która nastąpić ma w wyniku ugodowego zniesienia współwłasności lub działu spadku powinna nastąpić niezwłocznie. Strony jednak mogą umówić się na konkretny termin do zapłaty spłaty na rzecz rodzeństwa.

W przypadku postępowania sądowego o dział spadku, gdy sąd wyda rozstrzygnięcie, ustali także w wyroku termin spłaty. Najczęściej wyznaczony w wyroku termin spłaty współwłaściciela wynosi 30 dni od dnia uprawomocnienia się rozstrzygnięcia w sprawie.

Rodzeństwo żąda za dużo – co robić?

W związku z koniecznością podziału nieruchomości spadkowej, rodzeństwo oczekuje zbyt dużych kwot tytułem spłaty. Jest nieugięte na argumenty ani nie jest skłonne do negocjacji. Nie bierze pod uwagę także konieczności poniesienia kosztów remontu, poniesionych na nieruchomość nakładów czy choćby potencjalnych kosztów sfinansowania prac adaptacyjnych.

Wycena nieruchomości.

Argumentem, który powinien przemówić do współwłaściciela jest zlecenie wykonania operatu szacunkowego nieruchomości. Podana w operacie wartość nieruchomości będzie opierać się na obiektywnych kryteriach. Podana w operacie cena może stanowić ważny dowód dotyczący wartości nieruchomości w sprawie o zniesienie współwłasności. Jednakże, aby wycena nieruchomości uznana była za opinię prawną musi być przygotowana przez biegłego odpowiedniej specjalności w trakcie trwania postępowania sądowego. Zatem w postępowaniu sądowym mimo, że już raz przygotowany został operat szacunkowy, może czasem zachodzić konieczność przygotowania opinii biegłego odpowiedniej specjalność. Wydanie opinii przez biegłego sądowego rzeczoznawcę w trakcie trwania sprawy sądowej o dział spadku i zniesienie współwłasności jest płatne. Za wydanie opinii płaci co do zasady wnioskujący o jej wydanie.

Czy można kogoś zmusić do spłaty?

Nie ma prawnej możliwości zasądzenia od współwłaściciela spłaty przymusowo. W trakcie trwania procesu sądowego o zniesienie współwłasności sąd nie nałoży spłaty na rzecz osoby, której przyznano własność całej nieruchomości bez jej wyraźnego żądania.

Brak pieniędzy na spłatę spadkobierców.

Brak pieniędzy na spłatę spadkobierców przez któregokolwiek ze współwłaścicieli uniemożliwia zniesienie współwłasności przez przyznanie przedmiotu spadkowego na własność i dokonanie spłat, taki sposób zniesienia współwłasności nie będzie możliwy. W sytuacji gdy żaden ze współspadkobierców nie posiada pieniędzy na spłatę pozostałych w związku z przyznaniem nieruchomości na wyłączną własność jednemu ze spadkobierców- sąd zasądzi sprzedaż przedmiotu spadkowego według przepisów o egzekucji komorniczej.

Niestety brak porozumienia między współwłaścicielami doprowadza do niekorzystnych następstw, polegających na uzyskaniu ze sprzedaży niskiej sumy ponieważ, koszty postępowania egzekucyjnego są dość wysokie i zostaną pokryte z ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości. Wobec powyższego, warto podejmować próby polubownego rozwiązania sytuacji.

Wniosek o dział spadku do sądu.

W przypadku gdy nie dochodzi do porozumienia między rodzeństwem, powstają konflikty i nieporozumienia dotyczące rozliczenia nakładów, jako ostateczność może posłużyć wniosek o dział spadku do sądu. Złożenie wniosku o dział spadku do sądu zainicjuje postępowanie sądowe, które zakończy się zniesieniem współwłasności. Postępowania działowe są postępowaniami trudnymi, długotrwałymi.

W związku z istnieniem art. 618 k.p.c. wszystkie roszczenia dotyczące nieruchomości, majątku spadkowego, nakładów na nieruchomość spadkową, rozliczeń nakładów- muszą być rozstrzygnięte w tym postępowaniu. Po zakończeniu postępowania o dział spadku, żadne z rodzeństwa nie będzie mogło dochodzić dawnych roszczeń związanych ze wspólnym spadkiem.

Sprzedaż współwłasności.

Poza działem spadku, który ma przeprowadzić sąd w postępowaniu o dział spadku istnieje możliwość sprzedaży udziału w spadku. Sprzedaż udziału spadkowego powoduje, że od chwili sprzedaży sprzedający zwolniony jest z obowiązków i konieczności ponoszenia nakładów na wspólną nieruchomość spadkową. Dotyczy to także sytuacji, gdzie należy dokonać rozbiórki budynku a jedno z rodzeństwa nie wyrażało woli na partycypowanie w kosztach rozbiórki. Zmiana udziałowca powoduje, że konieczność ponoszenia kosztów nieruchomości wspólnej po sprzedaży obciąża kupującego udział w spadku.